Hava araçlarına verilecek tescil işareti için öncelikle tescil işareti rezervi yapılması gerekmektedir. Tescil İşareti Rezervi, hava aracının Türk Sivil Hava Aracı Siciline kaydedilmeden önce tescil milliyetini ve tescil işaretini belirlemek üzere verilir.

Ülkemize getirilmesi planlanan herhangi bir hava aracının, ülkemizde kullanacağı tescil işaretinin hava aracı sahibi tarafından önceden belirlenip Genel Müdürlüğümüze bildirilmesine ve ilgili tescil işaretini başvuru sahibi için rezerv etmesi işlemine tescil rezervi denmektedir. Tescil rezerv işleminden önce hava yolu işletme ruhsatına sahip olan işletmeler hava aracını filolarına ekleyebilmek için “filoya hava aracı ekleme” genelgesi şartlarını yerine getirerek Operasyon Şubesi tarafından düzenlenmiş izin yazısını almalıdırlar.

Hava araçları, ICAO Annex-7’ye göre tescil edildiği ülkeye ait bayrak ve tescil işaretini üzerinde taşımak zorundadırlar. Her hava aracının kendine ait bir tescil işareti olur ve bir tescil işareti aynı anda birden fazla hava aracı tarafından kullanılamaz. Tescil işareti bir kez kullanılmaktadır bu nedenle bir tescil işareti başka hava aracı için kullanılmamaktadır.

Bu nedenle ülkemize getirilecek hava aracı için kullanılacak tescil işaretinin, uygun olup olmadığının belirlenmesi ve bu işaretin o hava aracı yurda gelinceye kadar muhafaza edilmesi için planlamanın ilk aşamalarında rezerv edilmesi gerekmektedir.

Tescil işareti ulusal işaretten sonra hava aracı sınıflarına göre,

• Ultralight/Microlight için U harfi, 
• Balon için B, 
• Helikopter için H, 
• Zirai amaçlı için Z ve 
• Planörler için P harfi ile başlayan 

üçlü kombinasyonlardan seçilmelidir. Belirtilen bu hava araçları için tahsis edilen harflerin dışında kalan diğer harfler genel hava aracı sınıfları için kullanılmalıdır. İnsansız hava araçları için tescil işareti “I” harfi ile başlayıp, sıralı rakam ile devam eder.

Rezerv İçin Gerekli Bilgi ve Belgeler

• Hava aracı sahibi veya noter onaylı vekâlet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe 
• Rezerv Başvuru Formu 
• Tüzel kişilerin ticari unvanı, sermaye ve ortaklık yapısını gösterir Ticaret Sicil Gazetesi
• İmza Sirküleri (Gerçek Kişiler; Noter Onaylı İmza Beyanı – Tüzel Kişiler; Noter onaylı İmza Sirküleri)
• Türkiye’de Yerleşik Finansal Kiralama Şirketleri tarafından temin edilen hava aracının kiracısının ticari unvanı, sermaye ve ortaklık yapısını gösterir Ticaret Sicil Gazetesi
• Gerçek kişilerin noter onaylı nüfus cüzdanı örneği 
• Havayolu şirketleri için “filoya hava aracı ilave etme“ olur yazısı
• Hizmet tarifesinde yayımlanan Hizmet Bedeli (bkz. www.shgm.gov.tr)
• Taahhütname (Hava aracı sahibi yurtdışında ise Finansal Kiralama yada Adi Kiralama yöntemiyle temin edilecek ise Taahhütname belgesi gerekmez) 

Bir hava aracının yolcu ve yük taşımaksızın, satın alınması veya kiralanmasında tescil işlemleri yapılmadan yurda getirilmesi maksadıyla yapılacak uçuşlar için düzenlenen sertifikadır. 

Türk Sivil Hava Aracı Sicili’ne kaydedilmek üzere yurda giriş yapacak hava araçları, yurda gelişi esnasında yapacakları ferry uçuş için ya rezerv ettirmiş oldukları Türk tescil işareti ile veya gelecekleri ülkenin tescil işareti ile Türkiye’ye gelirler. Ferry uçuş Türk tescil işareti ile yapılacaksa hava aracı için geçici tescil sertifikası düzenlenir. Çünkü hava araçları uçuş müsaadesi alırken hava aracına ait tescil sertifikasını ilgili yerlere beyan etmek zorundadır.

Geçici Tescil Sertifikası İçin Gerekli Bilgi ve Belgeler

• Satın alma ise hava aracı sahibi veya noter onaylı vekalet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe
• Sınır Ötesi Kiralama ise hava aracı işleticisi yetkilisi tarafından imzalı dilekçe
• Tescilden terkin ( De-registration) belgesi Tescilden terkin (de-registration) belgesinin bir önceki ülke sivil havacılık otoritesinden temin edilmesi gerekmektedir.)
• Export sertifikası 
• “Maximum Take Off” ağırlığının gösterildiği Uçuş El Kitabı ilgili sayfası (AFM sayfası)
• Ferry Uçuşu kapsayan sigorta sertifikası (3. Şahıs ve Mali Mesuliyet Sigortası)
• Hizmet Tarifesinde yayımlanan Hizmet Bedeli (bkz. SHGM Hizmet Tarifesi)

İlk Defa Türk Sivil Hava Aracı Siciline Kaydedilecek Hava Araçları İçin Tescil Sertifikası Düzenlenmesi 

Yurt dışından geçici veya kati ithali gerçekleştirilmesi planlanan hava araçlarının Türk Sivil Hava Aracı Siciline kaydedilmesi işlemidir.

Sicile kayıt başvurusunda dikkat edilecek hususlar:

• İktisap şeklinin satın alma olması halinde;
  • Sözleşmenin aslı
  • Devir senedi (Bill of sale) aslı
  • Sözleşmeden doğan damga vergisi makbuzunun bir örneği
  • Türkçe dışında bir dilde hazırlanması halinde sözleşmenin ve devir senedinin noter onaylı tercümesi
  • Sözleşmeyi imzalayan tarafların imza sirküleri asılları
  • Sözleşmeyi imzalayan tarafların yetkili olduğuna dair Apostilli Yetki Belge asıllarının “teknik açıdan ithal uygunluk” yazısından önce Genel Müdürlüğümüze gönderilmesi, 
• İktisap şeklinin adi kiralama olması halinde;
  • Adi kiralama sözleşmesinin aslı
  • Türkçe dışında bir dilde hazırlanması halinde sözleşmenin noter onaylı Türkçe tercümesi
  • Sözleşmeyi imzalayan tarafların imza sirküleri asıllarının ve Apostilli Yetki Belgeleri
• İktisap şeklinin finansal kiralama olması halinde;
  • FİDER tarafından onaylanan finansal kiralama sözleşmesi ile birlikte aşağıda yer alan belgelerin eksiksiz olarak üst yazı ile Genel Müdürlüğümüze gönderilmesi gerekmektedir.
    • Hava aracının sahibi veya noter onaylı vekâlet verilen şahıs tarafından imzalı dilekçe
    • Tescil Müracaat Formu
    • Gümrük Müdürlüklerinin Genel Müdürlüğümüze hitaben gönderdiği hava aracı kati ithal yazı aslı
    • Hava aracının Gümrük Giriş Beyannamesi.
    • Tescilden düşme belgesi (de-registration)
    • Export sertifikası
    • Hava aracının ithali için uygunluk yazısı örneği
    • Maksimum kalkış ağırlığının gösterildiği uçuş el kitabı ilgili sayfası  
    • "Satış Sözleşmesi" ve “Devir Senedi”
    • Türkiye’de Yerleşik Finansal Kiralama Şirketleri ile kiracısı arasında yapılan “ Finansal Kiralama Sözleşmesinin aslı
    • Tescil işaretinin ve bayrağın hava aracı üzerinde görülecek şekilde önden ve yandan fotoğrafları.  (bkz.ANNEX-7)
    • Uçuşa Elverişlilik Sertifikası örneği
    • Hizmet Tarifesinde yayımlanan Hizmet Bedeli (bkz. SHGM Hizmet Tarifesi)

Türk Sivil Hava Aracı Siciline kayıtlı hava araçlarının yurt içindeki veya yurtdışındaki sahibinin değişmesi sebebiyle tescil sertifikasının ve sicil kayıtları değişikliğinin yapılması işlemidir.

Hava araçlarının sahip değişikliklerini kayıt altına almamızın nedeni hava aracı mülkiyet hakkının kazanılmasının o hava aracının sicile kayıt edilmesi ile mümkün olmasıdır. Hava aracının devredilmesi mülkiyet hakkının da devredilmesi anlamına gelmektedir. Bu sebeple hava aracı sahip değişikliklerinin sicile kaydedilmesi gerekmektedir. Hava aracı sahip değişikliği gerçekleştiğinde sorumluluk satın alan gerçek veya tüzel kişi(ler)e aittir.

Sahip Değişikliği İçin Gereken Belgeler

• Tescil Müracaat Formu
• Noter huzurunda düzenlenmiş "Satış Sözleşmesi" ve bu Sözleşmeden doğan vergi, harç vb. makbuz örnekleri, 
• Varsa Noter Onaylı Eski İşletme Anlaşması Feshi 
• Noter Onaylı Yeni İşletme Anlaşması 
• Noter Onaylı İmza Sirküleri 
• Vergi İlişik Kesme Belgesinin Aslı
• Finansal Kiralama Yoluyla geçici ithali yapılan hava araçları için FİDER tarafından onaylanan “Tadil Sözleşmesi” 
• Sigorta (Hava aracının 3. şahıs mali mesuliyet sorumluluğu işleticisine aittir)
• Tescil Sertifikasının Aslı
• Hizmet Tarifesinde yayımlanan Hizmet Bedeli (bkz. SHGM Hizmet Tarifesi)

Türk Sivil Hava Aracı Siciline kayıtlı hava araçlarının işleticisinin değişmesi sebebiyle tescil sertifikasının ve sicil kayıtları değişikliğinin yapılması işlemidir.

Hava aracı işletici değişikliği hava aracının mevcut operatörünün değişmesidir. Tabii ki bu değişiklik yerli bir operatörün başka bir yerli operatör olarak değişmesidir. Hava aracı işleticilerine gelen herhangi bir takyidat yüzünden hava aracı üzerine herhangi bir kayıt düşülmez.

Türk Sicil Hava Aracı Siciline kayıtlı hava araçlarının sahipleri ister Türk olsun ister yabancı olsun işleticilerinin Türk olmasından dolayı bizim tescilimize kayıtlı olurlar. Bazen sahibi Türk olduğu halde işleticisi yabancı olan hava araçları da olabilir. Bu durumda bu hava araçları bizim tescilimizde kayıtlı bulunmazlar.

İşletici Değişikliği İçin Gereken Belgeler

• Tescil Müracaat Formu
• Varsa Noter Onaylı Eski İşletme Anlaşması Feshi 
• Noter Onaylı Yeni İşletme Anlaşması 
• Noter Onaylı İmza Sirküleri 
• Vergi İlişik Kesme Belgesinin Aslı
• Sigorta ( Hava aracının 3. şahıs mali mesuliyet sorumluluğu işleticisine aittir)
• Tescil Sertifikasının Aslı 
• Hizmet Tarifesinde yayımlanan Hizmet Bedeli (bkz. SHGM Hizmet Tarifesi)

Hava aracı sahibinin adresinin, ticari unvanının, hava aracının maksimum kalkış ağırlığının değişmesi ve sertifikanın kaybolması sebebiyle tescil sertifikasının yenilenmesi ve sicil kayıtlarının değiştirilmesi işlemidir.

Adres, Unvan ve Maksimum Kalkış Ağırlığının Değişmesi İçin Gereken Belgeler

• Adres ve unvan değişiklikleri için Ticaret Sicil Gazetesi.
• Maksimum kalkış ağırlığı değişikliği için imalatçı firma hava aracı uçuş el kitabı sayfası (ilgili AFM sayfası)
• Kayıp sebebiyle yeniden sertifika düzenlenmesi için ulusal gazetede yayınlanmış kayıp ilanı
• Hizmet Tarifesinde yayımlanan Hizmet Bedeli (bkz. SHGM Hizmet Tarifesi)

Türk Sivil Hava Aracı Siciline kayıtlı hava araçlarının yurtdışına satışı, ekonomik ömrünü doldurması, kaza-kal sebeplerinden herhangi birisinin gerçekleşmesi sebebiyle terkin işleminin yapılmasıdır.

Tescilden terkin demek, Türk Sivil Hava Aracı Sicili’ne kaydedilmiş bir hava aracının 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun 61 ve 62nci maddelerine göre Türk Sivil Hava Aracı Sicili’nden kaydının silinmesi demektir. Bir hava aracının tescilden terkin edilmesinin yasal dayanağı olan bu maddelerden biri re’sen terkin diğeri ise talep üzerine terkin’dir.

Re’sen Terkin:

• “49 uncu madde uyarınca Türk sivil hava aracı sayılması için bulunması gereken nitelikler ortadan kalkarsa veya bu nitelikleri haiz olmayan bir kişinin mülkiyetine geçerse ” 
  • Tescil kayıtlarımızda hava aracının sahibi olarak görünen gerçek veya tüzel kişilerin 49uncu maddede açıklanan Türk olma özelliğini kaybettiğinin belgelerle (Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi, Hazirun Cetveli, T.C.Kimlik Belgesi vb.) ispatlanması üzerine, herhangi bir başvuruya gerek duyulmaksızın Genel Müdürlüğümüz tarafından söz konusu hava aracının Türk Sivil Hava Aracı Sicili’nden kaydı silinir.

• “Yabancı bir devletin siciline kaydedilirse veya Türk siciline kaydedildiği halde, yabancı sicildeki kaydı terkin edilmemiş olursa”
  • Türk Sivil Hava Aracı Sicili’ne kayıtlı herhangi bir hava aracı başka bir ülkenin siciline kayıt edilemez. Çünkü hava aracının gittiği ülkenin sivil havacılık otoritesinin, o ülkenin siciline kayıt yapabilmesi için hava aracının halen kayıtlı olduğu ülkenin sivil havacılık otoritesi tarafından düzenlenmiş de-registration (tescilden düşme) belgesini talep eder. Türk Hava aracı siciline bir hava aracı kaydederken mutlaka tescilden düşme veya non-registration sunulmak zorundadır. Bu belge olmadıkça kayıt yapılmaz. Böyle bir durum meydana geldiğinde durumun resmi belge ile ortaya çıkmasını müteakip söz konusu hava aracı herhangi bir başvuru aranmaksızın Türk tescilinden re’sen terkin edilir.

Talep Üzerine Terkin:

“Bir Türk sivil hava aracının fiilen veya itibari olarak harabiyeti veya tam zayi uğraması halinde malikin başvurusu üzerine sicilden kaydı silinir ve tescil belgesi iptal olur”

Her ne kadar bu madde hava aracının fiilen veya itibari olarak harabiyeti veya tam zayi uğraması hali ile sınırlandırılmış ise de uygulamada gerçekleşen bütün terkin işlemlerinin gerekçesi malikin başvurusu üzerine yapılmaktadır. Malikin başvurusu ise aşağıdaki sebeplerden olabilir:

• Hava aracının fiilen veya itibari olarak harabiyeti,
• Hava aracının kal olması,
• Hava aracının herhangi bir sebeple fiili olarak kullanılamaz hale gelmesi (örn.Tarım Bakanlığı’nın...tarih ve…sayılı talimatı ile uçakla havadan zirai ilaçlama uçuşlarını yasaklaması sebebiyle zirai ilaçlama amaçlı kullanılan hava araçlarının atıl durumda kalması)
• Hava aracının yurt dışına satılması,
• Finansal kiralama yolu ile gelmiş bir hava aracının sözleşme süresinin dolması sebebiyle iade edilmesi veya temerrüde düşmesi sonucu BDDK’dan gelen talep üzerine.

Terkin İçin Gereken Belgeler

• Tescil Müracaat Formu
• Varsa Noter Onaylı İşletme Anlaşması Feshi 
• Vergi İlişik Kesme Belgesinin Aslı
• Noter Onaylı İmza Sirküleri 
• Tescil ve Uçuşa Elverişlilik Sertifika Asılları 
• "Satış Sözleşmesi" aslı ve bu sözleşmeden doğan vergi, harç vb. makbuz örnekleri 
• Satış sözleşmesi Türkçe dışında yapılmış ise noter onaylı Türkçe çevirisi
• Finansal Kiralama Anlaşmasının erken feshi halinde FİDER’den alınacak uygunluk yazısı
• Apostilli Yetki Belgesi ve noter onaylı Türkçe çevirisi
• Adi Kiralama Sözleşmesinin Erken Feshi Halinde Tarafların noter onaylı fesih anlaşması
• Kaza Nedeniyle terkin ediliyorsa Sivil Hava aracı Kazaları Soruşturma Yönetmeliği SHY-13 Çerçevesinde hazırlanan Kaza Raporu. 
• Sahibinin talebi halinde Terkin için Genel Müdürlüğümüz tarafından düzenlenen Teknik Denetim Raporu 
• Hizmet Tarifesinde yayımlanan Hizmet Bedeli (bkz. SHGM Hizmet Tarifesi)

• İpotek Tescili
• İpotek Fekki
• IDERA İşlemleri
  1. IDERA Kaydı
  2. IDERA İptali